In onze samenleving hebben we te maken met psychiatrische patiënten, verstandelijk gehandicapten en patiënten met een persoonlijkheidsstoornis die delicten begaan en waarbij de kans op herhaling van het delict groot is. Levenslang opsluiten van deze groepen patiënten is niet humaan, kost enorm veel geld en druist in tegen de uitgangspunten van de rechten van de mens. In Nederland krijgen deze mensen na hun detentie, verpleging en behandeling in een forensisch psychiatrisch centrum, en daarmee de kans om op enig moment weer terug te keren in de samenleving. Voorwaarde voor deze terugkeer is dat zij geen gevaar meer vormen voor de samenleving en de risico’s op hernieuwd ’in de fout gaan’ goed kunnen hanteren.
Terbeschikstelling
Tbs is een strafrechtelijke maatregel en betekent terbeschikkingstelling. De rechter legt een tbs-maatregel op aan mensen die een ernstig misdrijf hebben gepleegd (waar een minimale gevangenisstraf van 4 jaar op staat), en waarbij na onderzoek blijkt dat zij een psychiatrische ziekte of een ontwikkelingsstoornis hebben. De rechter heeft in zo’n geval bepaald dat iemand geheel of gedeeltelijk ontoerekeningsvatbaar is. De rechter stelt diegene dan dus niet of niet geheel verantwoordelijk voor zijn of haar daden op het moment van het plegen van het delict. Voor het deel van het delict dat de dader wel wordt aangerekend, kan de rechter eerst gevangenisstraf opleggen.
Tbs is dus geen straf maar een maatregel. Bij opname in de kliniek hebben de patiënten hun eventuele straf al uitgezeten. Tbs-gestelden worden in een forensisch psychiatrisch centrum verpleegd en behandeld met het doel om uiteindelijk weer terug te keren in de samenleving. Per jaar pakken in Nederland zo’n 100 tbs-gestelde patiënten hun leven in de maatschappij weer op.
Tenminste vier jaar gevangenisstraf
Tbs kan uitsluitend worden opgelegd als de veiligheid van de samenleving gevaar loopt. Ook moet het gaan om een delict waarop tenminste vier jaar gevangenisstraf staat. Er zijn op dit moment ongeveer 1650 tbs-gestelden in ons land, waarvan er ongeveer 155 onder behandeling zijn bij FPC de Kijvelanden.
Verlenging tbs
De rechter beziet na twee jaar behandeling, geadviseerd door deskundigen, of het risico op een recidief voldoende is afgenomen en of hij de kliniek mag verlaten. Komt de rechter tot de conclusie dat dat niet zo is, dan verlengt hij het verblijf met twee jaar, net zolang tot het risico op een nieuw delict voldoende verminderd is. Er zijn helaas ook patiënten die niet willen meewerken aan hun behandeling of bij wie de behandeling onvoldoende resultaat oplevert. Bij hen kan resocialisatie dan niet plaatsvinden. Deze mensen komen uiteindelijk niet in vrijheid, maar blijven in een gesloten inrichting: op een longstay of longcare afdeling. Zij komen waarschijnlijk nooit meer vrij.
Uniek systeem
Het Nederlandse tbs-systeem is uniek. Niet voor niets is er grote internationale belangstelling voor het systeem, de professionele aanpak en de professionals die binnen dit systeem werken. Het systeem biedt de mogelijkheid om personen te behandelen die leiden aan een psychische of psychiatrische stoornis en waarvan de delictgevaarlijkheid is vastgesteld. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om, , de terugkeer naar de maatschappij van die personen te verhinderen, als dit onvoldoende effect heeft.
