Medewerkers in een forensische setting krijgen, meer nog dan in andere GGZ-instellingen, te maken met ontwrichtend en agressief gedrag van patiënten. Fivoor hecht er grote waarde aan dat onze collega's veilig kunnen werken, getraind worden om agressief gedrag te voorkomen en weten hoe ze adequaat kunnen handelen als een patiënt agressief is. Binnen de FPC is het veiligheidsdenken (de forensische scherpte) zeer belangrijk.
FPC de Kijvelanden heeft een introductiedocument ‘veilig werken’ en de Fivoor-brede richtlijn ‘agressie en veiligheid op de werkvloer’. Deze documenten beschrijven in hoofdlijnen hoe agressief gedrag kan worden voorkomen, hoe er voorbereid kan worden op agressief gedrag en hoe er gehandeld moet worden tijdens en na een agressie-incident. We maken onderscheid tussen relationele veiligheid en materiele beveiliging. Daarnaast vinden wij het ook belangrijk dat je als bezoeker, student/stagiaire of uitzendkracht veilig kunt werken en op bezoek kunt komen. Daar hebben we ook richtlijnen voor opgesteld.
Vanuit de ambitie om goede zorg te leveren is het heel belangrijk om zorgvuldig en lerend om te gaan met incidenten, bijna-incidenten en onveilige situaties. Daarom meld je alle incidenten en bijna incidenten via het VIM (Veilig Incident Melden)-systeem van iProva. Hiervoor is een werkinstructie beschikbaar.
Het melden van (bijna) incidenten heeft twee doelen: het leren van (bijna) incidenten en het structureren van nazorg aan betrokkenen. Alle meldingen worden individueel opgevolgd, binnen het team in werkoverleg besproken en meegenomen in een analyse van alle VIM-meldingen die in het domein tbs en binnen Fivoor gedaan zijn. Meer informatie hierover vind je terug in het document Veilig Incidenten Melden, dat beschrijft wat er precies met deze meldingen gebeurt.
Bij relationele veiligheid gaat het erom dat de professionele relatie tussen de patiënt en jou als medewerker zodanig is dat hij de patiënt vrijuit durft te spreken over gevoelens en drijfveren. Dit kan alleen binnen een veilig werk- en leefklimaat. Bij het vormgeven van relationele veiligheid zijn het behandelteam, de patiënten op de afdeling, de fysieke omgeving en belevingswereld van de patiënt en het netwerk van de patiënt buiten de kliniek belangrijk. Hieronder lees je meer over deze vier gebieden.
Als behandelteam ben je verantwoordelijk voor het stellen van begrijpelijke en heldere grenzen. Deze grenzen hebben verschillende vormen:
Relationele grenzen vormen de basis voor veilige en doeltreffende behandelrelaties met patiënten. Als behandelteam heb je onder andere een belangrijke rol in de uitleg en uitvoering van een behandelplan.
De patiënt moet begrijpen waar hij aan moet werken en daarnaast perspectief hebben voor de toekomst. Duidelijkheid en het bieden van perspectief dragen bij aan de veiligheid. Het is daarnaast voor de relationele veiligheid belangrijk de voorgeschiedenis van onze patiënten, hun risicofactoren voor delictgedrag en hun delictketen te kennen en ook te begrijpen hoe zij zich voelen. Op basis daarvan kan worden ingeschat welke gebeurtenissen en interventies het gedrag van patiënten beïnvloeden.
Een passende samenstelling van de patiëntengroep op de behandelafdeling is belangrijk en wordt nagestreefd. Het is daarbij belangrijk om goed op de hoogte te zijn van eventuele risico’s die de groepssamenstelling met zich meebrengt. Patiënten herstellen sneller als het leefklimaat op afdeling positief, veilig en coöperatief is en er gemeenschappelijke waarden gedeeld worden. Ook draagt dit voor medewerkers bij aan meer werktevredenheid, lager ziekteverzuim en minder verloop. Dit leidt weer tot gezonder, gelukkiger en meer ervaren personeel en betere continuïteit van zorg.
De fysieke omgeving waarin de patiënt verblijft is belangrijk. Een schone, opgeruimde en uitnodigende afdeling draagt bij aan relationele veiligheid. Voor zowel patiënten als medewerkers bevordert overzicht (het gevoel van) veiligheid op de afdeling. Als medewerker observeer je voortdurend goed wat er op de afdeling gebeurt en je geeft daar woorden aan (forensische scherpte). Door te weten wat er speelt bij de patiënt, merk je afwijkend gedrag tijdig op en kan je hierop anticiperen. Het Vroeg Signaleringsplan (VSP) is hierbij een belangrijk instrument. Dit instrument houdt de patiënt samen met het behandelteam actueel, bijvoorbeeld door evaluatie ervan in de wekelijkse coachgesprekken en weekevaluaties. Daarin is continu aandacht voor de belevingswereld van de patiënt.
In een overzichtelijke fysieke omgeving, hou je zicht op welke spullen er op de afdeling en in de kamers van patiënten zijn. Hiervoor worden regelmatig kamercontroles gedaan, de kamerinventaris actueel gehouden en samen met de patiënt de kamerhygiëne op peil gehouden. Er is een protocol kamercontrole opgesteld dat de verschillende procedures en de werkwijze beschrijft.
Het netwerk van patiënten heeft een erg belangrijke rol in de behandeling en resocialisatie. Daarom is het nodig het netwerk van de patiënt bij de behandeling te betrekken, ervoor te zorgen dat ze goed worden ontvangen als ze op bezoek komen en hun rol in het herstel van een patiënt te erkennen en te benutten. Signalen die wijzen op minder positieve invloed van het netwerk worden zo snel mogelijk besproken in het multidisciplinaire behandelteam. Als medewerker zorg je ervoor dat je op de hoogte bent van bijzonderheden rondom het netwerk en let je ook goed op de risico’s. Bij bezoek en belcontact en ook op het moment dat de patiënt meer begeleide en onbegeleide vrijheden krijgt. Bekijk het filmpje hieronder om een beeld te krijgen van hoe verlofaanvraag in de praktijk verloopt. Voor het ontvangen van het bezoek zijn afspraken gemaakt tussen de kliniek en het netwerk. Daarnaast hebben we binnen de kliniek een protocol hoe we omgaan met bezoek wat bijvoorbeeld begeleid moet plaatsvinden.
Auteur: FPC de Oostvaarderskliniek, tbs-kliniek in Almere
Naast de hierboven beschreven relationele veiligheid, is er binnen de kliniek technologische en materiële beveiliging. Denk bijvoorbeeld aan een sleutel en keycard die je nodig hebt om je door de kliniek te verplaatsen. Of het alarmmeldingssysteem (de bodyguard), cameratoezicht en diverse vaste melders in het gebouw. Bij de toegang van de kliniek vindt een 100% controle plaats. Medewerkers, patiënten en bezoekers worden volledig gecontroleerd en krijgen alleen toegang tot de kliniek als de metaaldetectiepoort geen signaal afgeeft. In sommige gevallen mag iemand ondanks een signaal toch naar binnen, bijvoorbeeld na fouillering. Meer informatie hierover vind je in het toegangs- en uitgangsbeleid FPC de Kijvelanden. Soms worden bij de toegangscontrole honden ingezet als extra controlemiddel op verboden middelen (zoals drugs). Hiermee bieden we patiënten en medewerkers een omgeving waarin zij fysiek veilig kunnen wonen, werken en verblijven.
Om samenhang en duidelijkheid te creëren op het gebied van veiligheid heeft de Kijvelanden een integraal veiligheidsmanagement systeem waarin de volgende onderdelen terugkomen:
Medewerkers van Fivoor vinden hieronder een selectie van belangrijke documenten over veilig werken in de tbs. Het volledige overzicht is te vinden op intranet.
Prospectieve risico-inventaris (PRI)
Algemene documenten met betrekking tot veilig werken
Materiele beveiliging
Gelezen De behandeling van patiënten bij de Kijvelanden is gebaseerd op verschillende theoretische grondslagen. In de praktijk houdt dit in dat FPC de Kijvelanden een relatie erkend tussen de psychiatrische stoornis van de patiënt en het gepleegde delict.
Gelezen Onze patiënten vormen vanuit hun stoornissen en beperkingen een gevaar voor de maatschappij met een hoog risico op herhaling van gewelddadig delictgedrag. Daarom is het inschatten van risico's een voortdurend belangrijk aandachtspunt tijdens het leveren van passende zorg.
Gelezen Milieutherapie binnen een positief leefklimaat op de behandelafdeling vormt de kern van de behandeling. Sociotherapie speelt daarbij een heel belangrijke rol.
